Eusko Jaurlaritzako Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Sailak garapen jasangarria sustatzeko emandako laguntzen emaitzak (2018ko deialdia).

Artxondoko harrobia Bilboko Buia auzoan dago, Bolintxu bailararen erdian, eta 1975ean utzi zion ustiapen-jarduerari. Harrobia eta bere ingurua abandonatuta utzi ziren, azken urteetan jarduera berreskuratu zen arte, materia bizigabeez betetzeko gune gisa.

Bilboko Udalak eta Ingurumen Sailatalak aukera ikusi zuten jarduteko eta eremua leheneratzen laguntzeko. Ideia hori Eusko Jaurlaritzak eskaini duen bultzadari esker egin ahal izan da, Eusko Jaurlaritzako Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Sailaren babesari esker, garapen jasangarria sustatzeko laguntzen deialdiaren bidez (Natura-ondarearen eta biodibertsitatearen lerroa, 2018ko deialdia). Ideia horrek Bilboko eraztun berdea sustatzeko planari ere laguntzen dio, gune naturalizatuekin eta korridore ekologikoekin, hiriak bere inguruko bizitza uriaren zati gisa integratu eta ikus dezan.

Dirulaguntza horri esker, Bilboko Udalak hainbat zaharberritze lan egin ditu. Lehenengo fasea urlehortarrentzako urmaelak eraikitzea eta uretako organismoak ugaltzea izan zen. Aranzadi Zientzia Elkartearen laguntzarekin, hiru putzu eraiki dira, horietako bat naturala eta beste biak artifizialak, bertako anfibioen biodibertsitatea eta erresilientzia sustatzeko. Anfibioak dira ingurunearen alterazioek gehien erasandako taldea. Tegumentu fina dutenez eta iragazgaiztasun txikia dutenez, oso sentikorrak dira produktu kutsatzaileekiko; izan ere, oso erraz sartzen dira haien azalean, eta konplikazioak eragiten dituzte haien organismoetan eta, ondorioz, atzera egiten dute populazioetan. Gainera, berotze globalaren eta lehorte aldi luzeagoen ondorioz, anfibioek bizi diren putzuak lehortzen ikusten dituzte, eta ezin dituzte beste putzu handiago batzuetara migratu, urak irauten duen lekuetan. Horrela, haien sakabanaketa eta ugalketa zaildu egiten da (izan ere, ez da ahaztu behar anfibioen bizitzaren lehen fasea uretan gertatzen dela).

Gaur egun, eta urmael horiek sortu zirenetik urtebete baino gehiago igaro denean, anuro (igelak eta apoak) eta uhandrea asko hazi dira ingurunean. Igelak putzuetara nola salto egiten duten ikustea erraza da, hurbiltzen bagara. Hau ez da animalia-talde honentzat bakarrik onuragarria, odonatuentzat ere bai (burruntziak eta deabruaren zalditxoak), urmaeletako artropodo-espezieentzat, hala nola zapatarientzat, eta urmaeletan edatera edo bizi diren espezieetan janaria bilatzera hurbiltzen diren hegazti eta harraparientzat. Laburbilduz, erraz egiaztatu da jarduketen eraginkortasuna, hain denbora-tarte txikian tokiko biodibertsitatea handitu delako. Gainera, horrek ez die soilik mesede egiten beste animalia-espezieei, baizik eta gizakiari ere, izurriteen kontrolarekin, batez ere tenperatura-igoeraren ondorioz udaberrian eta udan sortzen diren intsektuen (eltxoak) izurriteak, anfibio-espezie askorentzat elikagai baitira.

Baina ingurua lehengoratzeko lanak ez dira mugatu bi putzu horiek eraikitzera. Cortaderia selloana eta Buddleja davidii landare-espezie inbaditzaileak desagerraraztea izan da egin den beste jarduketa handi bat. Jarduera honen helburua ez da espezie horiek errotik kentzea bakarrik izan; izan ere, espezie horiek desagerrarazteak ez du ziurtatzen berriz sortuko ez direnik; aitzitik, espazioak konpentsatzeko eta espezie inbaditzaile horien aurka lehiatzeko, bertako zuhaitz-espezieak landatu dira, hala nola haritza, lizarra edo gurbitza, tokiko animalia-espezieentzat babesleku eta elikagai izan daitezkeenak. Espezie autoktono horien hazkundea sustatzean, nahi ez diren espezieen sakabanatze-espazioa mugatzen da, eta, beraz, haien hazkundea eremu txikietara mugatzen da, eta eremu horietan errazagoa da jardutea espezie horiek erabat desagerrarazteko.

Aipatu bezala, emaitzak ikusteko esku hartzeko eremura hurbildu baino ez da egin behar; biodibertsitatearen hobekuntza oso nabarmena izan da, eta gaur egun inguruko espezie autoktonoen fauna- eta lore-babesleku txiki bat da.
Ingurumen Sailatalean oso pozik gaude Eusko Jaurlaritzak emandako laguntzen ondorioz lortutako emaitzekin. Hori dela eta, plana bizitzaz betetako ingurune eder hori hobetzen jarraitzea da, Bilboko eraztun berdea sustatuz eta bide berdeak eta korridore ekologikoak sortuz, espezieen mugimendua errazteko uriaren barruan eta kanpoan. Izan ere, ez dugu ahaztu behar inguratzen gaituen izadi horren parte garela, eta herritar garen aldetik, gure betebeharra dela gure tokiko ingurune zoragarria zaintzea.